Woensdag 9 oktober start de 21ste Managementcursus Farmaceutische Bedrijfskunde van IFB.
Tijdens de groepsoefening -- die loopt over de acht maanden van de cursus  -- gaan we een aloude traditie in ere herstellen: toekomsrscenario's maken voor de geneesmiddelensector.

De deelenmers zijn tegenwoordig druk bezet en vragen naar concrete en praktijkgerichte inhoud. Daarom laten we ze niet van nul beginnen, maar bieden we ze een waaier van bestaande scenario's aan, uit diverse bronnen. Dat helpt om snel te snappen wat toekomstscenario's precies zijn, hoe ze gemaakt (kunnen) worden en waarvoor je ze kan gebruiken.

De 'toolkit' die we tijdens de oefening gaan gebruiken, is een zorgvuldig samengestelde collectie toekomstscenario's, waarvan de oudste dateert van 1994 en de langst lopende reikt tot in 2040.

Ziehier het materiaal waarmee we van start gaan:
 

1. Scenario analysis of the future of medicines (1994 - 2005)

In de begin van de jaren '70 maakte Peter Schwartz de eerste professionele toekomstscenario's voor Shell. Het bedrijf moest toen belangrijke strategische beslissingen voor de lange termijn nemen. Zou men -- al dan niet -- investeren in gasboringen in de Noordzee? Van een oliecrisis (1976) was nog lang geen sprake, maar dank zijn de scenario's van Schwartz hield Shell toch rekening met de gevolgen van een dergelijke, 'onvoorspelbare' en onvoorziene 'Black Swan'. Men startte ruim op tijd en de boorplatforms voor de kust van Schotland en Noorwegen brachten inmiddels fortuinen op. Het hele verhaal staat te boek in "The Art of the Long View", maar je kan het tegenwoordig Schwartz ook gewoon zelf horen vertellen (KLIK HIER).

Bert Leufkens en Hank Schut (de stichter van IFB) vonden bij de start van de IFB cursus inspiratie in dit verhaal. Het leidde tot een eerste "scenario bundel", dat gepubliceerd werd in een artikel in de BMJ in 1994 (KLIK HIER).

De scenario's liepen van 1990 tot 2005. We zijn dus ruim voorbij hun einddatum en je kan dus evalueren hoe 'waarheidsgetrouw' en predictief elk scenario precies was. Enerzijds lijkt de realiteit uit stukjes van elk van de vier scenario's te hebben bestaan. Anderzijds is het uiteindelijk "Sobriety in Sufficiency" dat de bovenhand heeft genomen (ook in België), hoewel de volledige ontplooiing van dit verhaal enkele jaren trager verliep, dan oorspronkelijk gedacht.

• "Sobriety in Sufficiency"
• "Risk Avoidance"
• "Technology on Demand"
• "Free market unfettered".
   

2. Sustainable Health Systems: Visions, Strategies, Critical Uncertainties & Scenarios
(2013 - 2040)

Een half jaar geleden kwam dit scenario hier al eens aan bod (KLIK HIER) Het Wold Economic Forum maakte een bundel van drie scenario's, waarbij telkens een andere speler de hoofdrol krijgt: de overheid, de patiënt of de industrie.

De scenario's lopen van 2013 tot 2040) en zijn opgebouwd rond goed uitgewerkte drijvende krachten en een reeks van 'critical uncertainties' die herkenbaar en universeel zijn. Via de overzichtpagina (KLIK HIER) kan je o.m. de pdf van de hele brochure downloaden. In die complete tekst staat ook een bijzonder interessante analyse van de aanpak van een reeks 'voorbeeld landen' (Duitsland, Verenigd Koninkrijk, Nederland, Spanje en China).

De bundel van scenario's is extra boeiend omdat men diep in de toekomst kijkt (2040) en toch zeer actuele en pertinente issues als uitgangspunt neemt.

• "Health Incorporated"
• "New Social Contract"
• "Super-Empowered Individuals".
   

3. College ter Beoordeling van de Geneesmiddelen (CBG) (2013 - 2030)

Twintig jaar nadat hij het eerste scenario bundel mee geproduceerd had, heeft Bert Leufkens voor het Nederlandse CBG de oefening nog eens over gedaan. De looptijd is ditmaal 2013 - 2030 en de oefening gaat breder dan alleen geneesmiddelen (het CBG is ook verantwoordelijk voor voedingswaren).

De scenario's zijn opgebouwd uit een mix van alternatieven voor een reeks 'critical uncertainties': Drijvers van Innovatie, Personalised Medicines, het Industriële Weefsel, Marktorganisatie, Patiëntenhouding, Toegang tot de Markt, Accenten bij de Regulering en organisatie van het Toezicht.

Eenvoudige maar zeer duidelijke video's geven elk toekomstveraal concreet gestalte (KLIK HIER) en een interactieve website geeft een pak extra achtergrondinformatie (KLIK HIER).

Scenario's zouden steeds zo gedocumenteerd moeten worden.

• "De Markt aan Zet"
• "De Chinezen Komen"
• "Brave New World"
• "Links en Rechts Ingehaald".
   

4. Primary Care 2025 (2012 - 2025)

Clem Bezold van het Institute for Alternative Futures is de Amerikaanse evenknie van Leufkens en is ook al sinds jaren bezeten van toekomst scenario's. In dit recente bundel van scenario's worden plausiebele alternatieven voor de eerstelijnszorg in de VS in beeld gebacht, met name onder invloed van het (al dan niet) slagen van de 'healthcare reform' en 'Obamacare'.

In de omstandige brochure (KLIK HIER) wordt de eenvoudige basis van deze scenario oefening uitgelegd: men verterkt van één scenario op basis van 'normale verwachtingen', één op basis van 'groeiende wanhoop' en twee sceanrio's op basis van 'grote verwachtingen'.

De notie van een "Patient-Centered Medical Home" wordt vooruit geschoven: een nieuwe (?) structuur waarbinnen eerstelijnszorg op een creatieve, geïntegreerde en gecoördineerde manier (mogelijk) zal worden aangeboden.

• "Many Needs, Many Models"
• "Lost decade, Lost Health"
• "Primary Care That Works for All"
• "I Am My Owne medical Home"

Van deze scenario's werd ook een video gemaakt (KLIK HIER). Men beschrijft voor concrete patiënt (Mary) hoe de zorg er in 2025 zou kunnen uitzien. De titels zijn verschillend, maar de verhaallijnen zijn consistent met deze in de brochure:

• "Expectable Future"
• "Challenging Future"
• "Aspiring Future"
• "Surprisingly Successful Future"

Bekijk ook even een heel andere reeks scenario's die het IAF heeft gemaakt over "Vulnerability" (KLIK HIER), over plausiebele alternatieven voor de aanpak van kwetsbare bevolkingsgroepen.
 

5. Health Care 2020 (HC2020)  (2008 - 2020)

Het Institute for the Future (IFTF) Is nog zo'n vaste waarde in het scenario landschap. De looptijd van deze scenario's is korter. Daarom lijken zowel de 'critical uncertainties' als de alternatieve toekomstbeelden dichter bij onze huidige realtiteit te staan. Deze verhalen zijn op het lijf van de VS geschreven en er wordt niet rond de pot gedraaid: de video pagina (KLIK HIER) toont meteen de diverse verhalen.

Wat deze oefening extra aantrekkelijk maakt is de overzichtstabel (KLIK HIER) die op één breed scherm (als je computer dat tenminste heeft) alle elementen bij elkaar brengt. gebruik het 'vergrootglas' om er over te navidreen. Het kersje op de taart bij het documnteren van scenario's?

• "Growth"
• "Discipline"
• "Collapse"
• "Transformation".
   

Het is de bedoeling om deze collectie scenario's nog verder aan te vullen. We zien ook graag suggesties en toevoegingen tegemoet. Al dit materiaal zal ook vlot toegankelijk blijven via de rubriek "Toekomst scenario's" in de (vaste) linkerkolom van elke pagina op deze site.

Stap mee in de teletijdmachine (of de Delorean van "Back to the Future"?) en kom mee de toekomst verkennen. Het zal je beter wapenen en mentaal klaar maken om de golven van verandering te trotseren, die snel op ons afkomen.

Dirk BROECKX -- 7 oktober 2013