Je kan als buitenstaander dit boek lezen als een verkenningstocht van farmaland: een heldere introductie, vlot geschreven en goed gedocumenteerd. Voor wie de geneesmiddelensector echter al een beetje kent, biedt Leo Neels daarenboven – met de nodige diplomatie – een kritische analyse en concrete suggesties voor de toekomst. In beide gevallen is deze “afscheidsbrief” van de auteur het lezen waard. Leo Neels sluit ruim tien jaar aan het hoofd van pharma.be af met geheven hoofd. Hij vertelt eerlijk waarom de sector onder vuur ligt, maar steekt zijn terechte fierheid voor de bedrijfstak die hij verdedigde niet onder stoelen of banken. Onomwonden en toch niet drammerig We vinden het zo gewoon dat we leven in één van de beste zorgsystemen van de wereld, dat we er niet meer bij stilstaan dat gezondheid een prijs heeft en dat we ook zelf de verantwoordelijkheid dragen voor onze eigen gezondheid.

De ziekteverzekering kraakt in haar financiële voegen en de geneesmiddelensector is daarbij het makkelijkste doelwit om op te besparen. Zowat elke beslissing – ook de pietluttige – moet door de Minister worden bekrachtigd. Die uitoefening van politieke macht staat haaks op de rationele, evidence based aanpak waar de sector nood aan heeft.

Farmaland is een complex landschap met soms onvoldoende gekende hoeken en kanten, de ene al wat scherper dan de andere. Leo Neels beschrijft ze allemaal, telkens met een duidelijke mening. Het is nergens opdringerig. Hij sluit af met de uitnodiging: “Let’s Discuss”. Geen dogma’s dus; wel sterktes en zwaktes die duidelijk in de verf worden gezet, met ruimte voor debat.

Nuances
In een historische overzicht wordt de relatie met de opeenvolgende ministers van Sociale Zaken en Volksgezondheid eerlijk in beeld gebracht. Veel goede wil om evenwichtige akkoorden te sluiten, die alle betrokken partijen de nodige vrede en stabiliteit moesten geven om een betere geneesmiddelensector op te bouwen.  Maar haast even veel ontgoochelingen, omdat belangrijke elementen vaak sneuvelden in opeenvolgende besparingsrondes, vaak bij gebrek aan voldoende politiek doorzettingsvermogen of gemis aan lange termijn visie bij de overheid.

De aandachtige lezer voelt de nuances: beleefdheid voor de “incontournabele” politiek; vraagtekens bij de toekomstige rol van de ziekenfondsen; heel oprecht respect voor de administratie en voor de eigen medewerkers, in wie Neels gelooft.

Formules voor morgen
Voor de toekomst geeft Neels weinig kant-en-klare oplossingen. Je krijgt wel een resem denkpistes voor de fundamentele uitdagingen die zich aandienen: de rijzende kosten onder controle brengen voor research en ontwikkeling van nieuwe, steeds complexere therapieën; het rechtzetten van het lamentabele imago uit het verleden, met cowboyverhalen die de sector blijven achtervolgen; het ontspannen van de verhouding met de ziekenfondsen, die potentieel belangrijke partners zijn in een solidair en fair zorgsysteem; samenwerking en nieuwe business modellen ontwikkelen, samen met diverse stakeholders.

Het stukje over farmaceutische zorg komt pas laat en heel kort aan bod. Laat dat misschien een zwakker punt zijn in dit boek: farmabedrijven zouden erbij winnen, indien artsen en apothekers niet alleen zou aanzien worden als “waardevolle partners”. In een toekomstig model zouden ze veel meer kunnen bijdragen dan wat in die enkele bladzijden beschreven staat. Toekomstvisie vergt naast introspectie ook duidelijkheid over wat men van zijn partners verlangt en wat men hen te bieden heeft.

Het pleidooi van Neels is toch duidelijk: laat achterhoedegevechten en sloganeske debatten achterwege en voer een volwassen maatschappelijk debat voor een efficiënter zorgmodel, met meer aandacht voor kosteneffectiviteit en gezondheidsproductie.

Een fantastisch farmaland
Rustig, met concrete voorbeelden, sober, met stevig cijfermateriaal, krijg je een beeld van het klinisch onderzoek, de geneesmiddelenontwikkeling en de productie die ons land rijk maakt. De maatschappelijke meerwaarde, de tewerkstelling en bijdrage in de handelsbalans zijn veel belangrijker dan vermoed. Vlaanderen en Wallonië verbergen een schat aan biotech bedrijven waar veel grotere landen alleen maar van kunnen dromen.

Het is onbegrijpelijk dat men dat niet beter koestert. Zo productief als de ontwikkeling van nieuwe geneesmiddelen loopt, zo inefficiënt en tergend traag zijn de procedures om ze vervolgens effectief op de markt te brengen.

Dit boek samenvatten is haast onmogelijk. Het is een persoonlijke kijk en elk stukje dat je herleest, geeft nog meer nieuwe inzichten.
Gebruiksaanwijzing (van uw apotheker?):

1. Lees het boek een eerste maal.
2. Leg het enkele weken weg en begin opnieuw.
3. Lees het blokje voor blokje en denk na.

Het zal niet alleen uw geest verruimen. Er wachten ook nieuwe en frisse inzichten in een complexe en boeiende wereld.
Sta open en het zal uw optimisme versterken, want het komt ooit nog goed met onze gezondheid en ons zorgsysteem !

Dirk BROECKX – 14 november 2013

België, fantastisch farmaland – Leo Neels
Een blik achter de schermen van de farmaceutische sector

© Leo Neels & Uitgeverij Lannoo 2013
ISBN 978 94 014 1287 2