Zouden Vlamingen genetisch anders ineen zitten dan Nederlanders?  Of pakt men bij onze Noorderburen de Corona crisis gewoon anders en beter aan? Waar zit het verschil?  Waren de Zweden toch mis?   En hoe hielden Finnen, Denen en Noren hun Corona curven zo laag?   Waarom soort Jacinda Arden zo goed in Nieuw-Zeeland?   Onze “experten” (sorry, Marc en c° voor de aanhalingstekens) hoor je die vragen nooit stellen, laat staan beantwoorden.  Ze lijken te baden in hun eigen gelijk, zonder zichzelf ooit in vraag te stellen.  Nochtans is dat wat echte wetenschappers dagelijks moeten doen.   En ze mogen vooral geen appelen met citroenen vergelijken.  Verderop volgen eerlijke cijfers.

Rampenfilm
Ik heb plenty tijd om dit te schrijven. Dankzij enkele boute uitspraken van (zelfverklaarde Corona Paus) Van Ranst en een bende politici die niet meer weten van welk hout pijlen maken, draait de apotheek momenteel op een fractie van de normale omzet. De uitgestelde start van de solden hebben ze vakkundig in de soep gedraaid en ik heb net de ontnuchterende reconstructie van De Tijd gelezen over hoe het de afgelopen weken in Antwerpen fout liep.

Alle toeristen lijken nu definitief weg. De winkels zitten bomvol onverkochte stocks en de stad loopt leeg. ’s Nachts patrouilleerden alleen de eerste nacht van de avondklok politiecombi’s, alsof het oorlog was. Afgelopen nacht liep, fietste en reed hier alweer een gemengd volkje rond. Ongestoord.

Was het niet voor de strakke handhaving dat al die straffe, strikte regels noodzakelijk waren?

Nederland: hoezo?
Intussen gaat het leven veertig kilometer noordelijker, in Nederland, gewoon door.

Ja, ze hebben daar ook behoorlijke een tweede golf; maar neen, ze doen daar niet zo onnozel zoals hier. Winkels bleven gewoon open. Mondmaskers worden er alleen gedragen waar het nuttig en nodig is. Een behoorlijk forse misrekening in de cijfers werd deze week openlijk toegegeven en nuchter terzijde geschoven. Missen is menselijk in Nederland; ook bij de overheid, die er eerlijk voor uit komt.

Neen, er is geen enkel wetenschappelijk bewijs (zelfs geen vermoeden) dat Nederlanders genetisch verschillen van Belgen. Ze zijn niet minder gevoelig voor het virus en de bevolking zit even dicht opeen als wij.

Maar hun aanpak is wel anders en dat maakt het verschil.

De Corona Regels in Nederland staan op één pagina
Probeer het eens: google “Corona Regels Nederland” en je valt haast van je stoel. Alle regels staan op één overzichtelijke pagina. Helder uitgelegd en niet voor interpretatie vatbaar. Met steeds de motivatie waarom de regels belangrijk is.

Via enkele linkjes kom je, indien nodig, bij wat extra toelichtingen. Nog steeds duidelijk en makkelijk te begrijpen. Elke pagina en elke richtlijn vertrekt van de eenvoudige regel: 1,5m afstand houden.

In Nederland zijn er geen ellenlange persconferenties of bubbels waar geen zinnig mens nog iets van begrijpt. (Hoe groot is die vandaag weer?  5, 10, 15, terug 5 – of zijn het er momenteel maar 2…?).

Vier regels
Elke Nederlander kan je uitleggen waar het om draait: vooral “Afstand houden” en “Handhygiëne”. En verder: “Werk zoveel mogelijk thuis” en “Vermijd drukke plekken”.
Die maatregelen zijn de enige waarvan de doelmatigheid wetenschappelijk en de afgelopen maanden ook empirisch echt bewezen is. Ze zijn eenvoudig en makkelijk uit te leggen. Ten gronde gaat het immers maar om twee dingen: vermijd besmetting door uitwisseling van druppeltjes bij het praten (hoesten, niezen) of door achtergebleven virusdeeltjes op oppervlaktes die je via je handen in je mond, ogen of kleine wondjes zou kunnen opnemen.  Punt.

Voegt er eenvoudig en duidelijk aan toe dat je moet thuisblijven, contact opnemen met de arts en je laten testen, wanneer je je niet goed voelt; inclusief de aanbeveling dat dan al je huisgenoten ook binnen moeten blijven. Dat laatste lijkt zo evident, dat we het hier nooit meer horen. Maar het is wel belangrijk en efficiënt als benadering om COVID in te dijken.

En zet er expliciet nog een dikke streep motivatie onder:
“Samen krijgen we Corona onder controle”.

Jihaaa! Ik doe mee!

Overheid werkt samen met organisaties en bedrijven
Voor iedereen gelden die basisregels. In winkelstraten, parken en recreatiegebieden word je uitgenodigd om ze zinvol toe te passen: loop je ergens alleen of met je naasten, doe dan gewoon. Kom je in de drukte terecht, dan zet je een masker op; of nog beter: maak je uit de voeten.

Om ervoor te zorgen dat iedereen zich aan deze regels kan houden, werkt de overheid samen met veel bedrijven en organisaties (“werkgevers en vakbonden, brancheorganisaties en de NS” – de Nederlandse Spoorwegen). Ik durf er veel op verwedden dat ze ook samenwerken met opinion leaders van anderstaligen en diverse culturele groepen, om de (eenvoudige en uniforme) basisregels te vertalen naar elke specifieke situatie of taal.
Want Nederland vertrekt van een gezond principe: “Elke organisatie is anders. Er zijn bijvoorbeeld kleine winkels of restaurants waar minder mensen naar binnen kunnen met 1,5 meter afstand. Of bedrijven met kleine werkruimtes of smalle gangen. Daarom is het onmogelijk om met een paar besluiten of maatregelen vanuit de overheid voor elk bedrijf een oplossing te vinden en op alle vragen antwoorden te geven. Maatwerk is nodig, waarbij de overheid klaar staat om mee te denken en te helpen waar mogelijk”.

Sophie, Maggie, Marc (et al.) zouden jullie daar eens over kunnen nadenken ?
(Zie ook kader achteraan: “Bedenkelijke wetenschap”)

Wat zit er dan achter de Nederlandse aanpak?
Bij onze Noorderburen is gedragskunde al enkele jaren integraal onderdeel van de aanpak van de overheid. Ze hebben Richard Thaler (“Nudge”) goed begrepen en passen het ook dagelijks toe. Beleid moet zich vertalen in gedrag. Maar gedrag is niet rationeel.

Uiteraard moet er een rationele basis voor zijn. Maar je verandert het gedrag van een bevolking niet door maatregelen uit te vaardigen. Je verandert het gedrag door mensen aan boord te krijgen van je beleid.

Dat begint met een solide maar eenvoudige basis (cf. de twee/vier basisregels van hierboven). Die zijn makkelijk te begrijpen en worden in Nederland ook stelselmatig herhaald. De achtergrond (het onderling doorgeven van het virus stoppen) wordt ook veel explicieter en nadrukkelijker herhaald, niet sloganesk, maar als “onderbouw”— om een concrete maatregel beter te begrijpen.

De Nederlandse overheid nodigt vervolgens zoveel mogelijk betrokkenen uit om mee na te denken hoe je die basisregels best (zelf) kan toepassen. Dus geen one-size-fits-all regels, zoals in België. Dat zou zijn omwille van “de handhaving”, maar die werkt toch niet, bij gebrek aan voldoende volk om iedereen te controleren. De pakkans bij overtreding van de ontelbare regeltjes is zo klein, dat velen er hun voeten aan vegen.

In Nederland krijg je in de plaats een uitnodiging om creatief na te denken hoe JIJ de regels best kan toepassen in je eigen specifieke situatie (samen met je collega’s, medewerkers, sportgenoten, wijkbewoners, bedrijfstak, cultuurgemeenschap…).

Betere cijfers?
Met statistiek kan je eender wat bewijzen. Het geldt ook voor Corona. Eerlijke en goed vergelijkbare cijfers zijn niet evident omdat er te weinig uniforme methoden werden ontwikkeld om vergelijkbare data te verzamelen. Dus neem ook volgende cijfers met de korrel zout, omdat het tellen van aantal gevallen en aantal doden niet overal uniform is. (Bron Wikipedia). De verschillen zijn zo groot, dat er wel duidelijke patronen verschijnen.

In elke geval mag je nooit naar de absolute cijfers kijken. De bevolkingsaantallen spelen dan een te grote rol. Daarom zet ik alleen (in vet) het totaal aantal gevallen en het totaal aantal doden, telkens per miljoen inwoners in de tabel.

Bovenaan staan België en Nederland, waar het hierboven al over ging, plus Zweden (zie verderop).

Vervolgens vier landen die intrigeren, omdat ze extreem lage cijfers realiseren (Nieuw-Zeeland, Denemarken, Noorwegen en Finland). Jacinda Arden is daarbij mijn kampioen, omdat ze met een zeer menselijke communicatie (inclusief behendig gebruik van gedragskunde) haar land quasi gespaart heeft van Corona. Ook de drie Scandinavische landen doen het goed. Met veel vrouwen aan het stuur; weliswaar dames met een heel andere aanpak dan die van ons.

Tenslotte, eerder als vergelijkingspunt, buurlanden Duitsland, Luxemburg en Frankrijk. Plus enkele klassieke “hell-holes”: Italië, Spanje en USA. Over die laatste kan je kort zijn: hoe slecht ze het ook doen, België scoort nog slechter.

Zweden
Het land volgt een zeer eigenzinnige koers. Er werden (omwille van de grondwet die verregaande vrijheid voorziet) geen dwingende maatregelen uitgevaardigd. Men “verzocht” gewoon de bevolking om voorzichtig te zijn. Ongelooflijk genoeg hadden ze geen “eerste golf”, maar nu stijgen de cijfers wel. Doen ze het daarom slechter? Blijf het totale plaatje bekijken: ze hebben intussen misschien iets meer gevallen, maar veel minder doden. En hun economie bleef quasi intact draaien.
Ik verwacht van de Zweden de volgende weken opnieuw een verstandige (en allicht weer “alternatieve”) aanpak, nu de cijfers stilaan omhoog kruipen. Maar ik voorspel in elk geval niet de karamboleske vloed van regeltjes en economisch dodelijke dictaten, die wij in ons land momenteel moeten ondergaan.

Zie ook artikel De Standaard (1 augustus)

Grafieken
Tot slot is het boeiend om de grafieken te bekijken.

Je ziet vanzelf de verschillende patronen van de eerste en (soms) de tweede golf.
Je ziet ook zelf de grootteorde (ditmaal niet vertekend door allerlei trucjes van onze experts om de dingen erger te laten lijken dan ze zijn). Maar opgelet: hou ook vooral rekening met de Y-as, die telkens een verschillende schaal heeft. Daardoor lijken de pieken allemaal ongeveer even groot. Maar voor België en enkele andere landen is de schaal in duizenden, bij andere landen in tientallen of honderden!

Mij doen deze cijfers en grafieken nadenken:

Wat doet men daar anders? Wat kunnen we ervan leren? Hoe zou ik hier slimmer kunnen van worden om Corona voor te blijven in mijn omgeving?
Als we niet bezig waren met discuteren over de interpretatie en juridische gaatjes in zinloze regeltjes, zouden we daar onze tijd in kunnen steken.

De groetjes aan Sophie en Maggie. (Ik schreef ditmaal geen open brief, want ze antwoorden toch niet).

Dirk BROECKX
3 augustus 2020
 

(*) Wikipedia: "The economy, stupid" is a phrase coined by James Carville in 1992.
It is often quoted from a televised quip by Carville as "It’s the economy, stupid." Carville was a strategist in Bill Clinton's successful 1992 presidential campaign against incumbent George H. W. Bush. His phrase was directed at the campaign's workers and intended as one of three messages for them to focus on. (The less-memorable others were "Change vs. more of the same" and "Don't forget health care.")