---

Exact 10 dagen geleden publiceerden drie Duitse onderzoekers een inspirerende, bondige compilatie van studies over therapietrouw. Al wie zegt “de patiënt centraal” te zetten zou dit artikel moeten lezen. Want het toont aan hoe we met relatief goedkope interventies en middelen spectaculaire verbeteringen van het geneesmiddelengebruik kunnen realiseren, die patiënten massaal veel gezonde levensjaren en de ziekteverzekering forse besparingen kunnen geven. Wat dit artikel zo opmerkelijk maakt, is dat het op enkele bladzijden een reeks overtuigende cijfers aanreikt, die het probleem en de mogelijke oplossingen in kaart brengen.

Doe de moeite om dit artikel te lezen
Om te beginnen enkele sprekende cijfers uit Duitsland: daar krijgt 30 à 40% van de 65+ers 4 of meer geneesmiddelen voorgeschreven; na een hospitalisatie neemt slechts 1 op 3 patiënten zijn medicatie correct; jaarlijks kost non-compliance daar naar schatting 10 miljard €.
Vervolgens leggen de auteurs het verschil tussen compliance, adherence en concordance helder uit. Daarbij komt de mentale ingesteldheid en motivatie van de patiënt meteen op de proppen.

De healthy adherer
Patiënten die in het algemeen gezond leven en op hun gezondheid letten, blijken het meest therapietrouw te zijn. Adherence heeft in de eerste plaats te maken met de manier waarop een patiënt zichzelf, zijn ziekte en zijn behandeling ziet. Die psychologische component, die berust op motivationele strategieën, is essentieel. Nochtans wordt er, in de praktijk (en spijtig genoeg ook in het verdere artikel) nauwelijks mee rekening gehouden. We gaan er – onterecht – van uit dat therapietrouw alleen door meer en betere informatie en met technische hulpmiddelen verbeterd kan worden. Dat is slechts gedeeltelijk waar, want een patiënt zal zijn therapie pas helemaal “aanvaarden” en ze consequent volgen, wanneer hij/zij er mentaal helemaal achter staat.

Concrete maatregelen om adherence te verbeteren
Toch zit er in dit artikel veel waarde door de reeks concrete maatregelen die beschreven en wetenschappelijk onderbouwd worden en die (nogmaals: voor zover de patiënt mentaal “mee is”!) de therapietrouw substantieel kunnen verbeteren. Hier volgt een (kleine) greep:

1. Raad geven: voor- en nadelen van de behandeling uitleggen en bespreken met de patiënt helpt (rationeel) de behandeling te “aanvaarden”. Vergeet de familie of omgeving van de patiënt echter niet. Ze moeten niet alleen informatie krijgen over het juiste gebruik maar – belangrijker nog ! – over het belang van de behandeling voor de patiënt.
    
2. Telefonische follow-up: figuur 1 in het artikel toont overtuigend het spectaculair positieve effect op langere termijn van een techniek die we hier niet of nauwelijks (durven te) gebruiken.
    
3. Minder inname momenten per dag: adherence stijgt van ongeveer 5/10 naar 8/10 wanneer je van 4x per dag naar 1x per dag zakt (fig.2 in het artikel).
    
4. Polypills: wanneer meerdere actieve ingrediënten in één pil worden gecombineerd stijgt de compliance logischerwijze gelijkaardig. In lang vervlogen tijden maakten apothekers magistrale bereidingen waarin ze meerdere specialiteiten mengden, zodat de patiënt (idealiter) nog maar één “op maat gemaakte” gelule per dag moest innemen. De moderne vorm wordt momenteel onderzocht. Stel u voor: een toestel met een reeks containers. In elke container zitten globulen, nauwkeurig voorgedoseerd met actieve bestanddelen. Het toestel telt elektronisch het exact benodigde aantal globules van elke actieve molecule en vult deze af per gelule. Zo krijgt de patiënt dagelijks zijn dosis, persoonlijk op maat gemaakt.
    
5. Dose-dispensing in blisters: blistersystemen (zoals Manrex), bij voorkeur wekelijks individueel voorgevuld en begeleid met regelmatige uitleg over de behandeling leiden tot schitterende resultaten. Figuur 3 in het artikel laat er geen twijfel over bestaan: van 30% naar 3% non-adherence gaan is haalbaar! Alleen al de (in een Deense studie aangetoonde) uitgespaarde hospitalisatiedagen maken het systematisch gebruik van dergelijke systemen méér dan kosteneffectief voor de ziekteverzekering. Waar wachten we op?

Conclusie
Wie ik al tot hier verleid heb om verder te lezen, verdient meteen een stukje van het oorspronkelijke artikel cadeau te krijgen. Ik zou de conclusie van dit inspirerend artikel trouwens nooit beter hebben kunnen formuleren:

Increasing numbers of elderly patients require polypharmacy for chronic diseases. Non-adherence to medications is common and is associated with adverse treatment outcomes. Reduced adherence is an indicator of higher morbidity, adverse events, and costs. Practice guidelines on measures to improve adherence are urgently needed. Although research in drug adherence has only recently started obtaining broader attention, major reasons for insufficient drug adherence have been identified, and counter-measures proposed. Among these measures, an improved pharmaceutical care with thorough patient information and regular reminders by therapists, nurses, and pharmacists and the systematic use of pre-packed time-specific unit doses, e.g. in blister packs, have shown evidence of robust improvements of adherence. Optimizing the adherence of medication administration may represent a powerful measure to reduce morbidity and mortality. However, because of the 'healthy adherer' effect, prospective clinical trials are urgently needed to test the effects of measures to improve adherence on clinical endpoints. (Ulrich Laufs; Volker Rettig-Ewen; Michael Böhm)

Het enige wat hieraan toegevoegd moet worden, is een nog warmer pleidooi voor meer aandacht en onderzoek naar de motivationele strategieën die het gedrag van de patiënt bepalen. Die zijn het fundament waarop elke mogelijke compliance interventie steeds neergezet zal moeten worden. Academici, verantwoordelijk voor de opleiding en de navorming van apothekers, zouden dringend moeten overwegen om enkele honderden uren uit het huidige curriculum te schrappen en te vervangen door een grondige opleiding psychologie en gezondheidseducatie. Een meer kosteneffectieve investering in de volksgezondheid is moeilijk te bedenken.

Dirk Broeckx – 21 april 2011

Voor wie graag deoriginele  bron opzoekt: Strategies to improve drug adherence

… maar voor wie graag in één trek leest, klik hier voor mijn eigen handige compilatie
 

---

‹‹Back