Louis Ide, senator (NVA) en de ‘parlementaire-vraag-nagel-aan-de doodskist’ van minister Onkelinx, heeft met ‘Lof der Gezondheid’ zijn visie op de problemen en oplossingen voor de Vlaamse gezondheidszorg in een boek verwerkt. Hoewel het werk enkele zwakkere kanten vertoont, geeft het wel een kans om kennis te maken met de politieke inzichten van de partij. Het opent ook het debat over de manier waarop Vlaanderen zijn gezondheidszorg kan organiseren. Een moedige onderneming Als politicus een boek schrijven over de splitsing van de gezondheidszorg is om meerdere redenen een moedige onderneming. In de loop der jaren heeft Ide een massa aan informatie verzameld uit RIZIV- en andere nota’s, de vakpers en een plejade aan parlementaire vragen. Al dit materiaal werd uitgebreid verwerkt. Het vergde ook moed om de inleiding van het boek te laten schrijven door Guy Peeters. Deze goeroe van het socialistisch ziekenfondsverbond is niet bepaald van dezelfde politieke strekking; toch analyseert hij het boek zeer eerlijk, wat op zich het lezen zeker waard maakt. Het debat durven aangaan De drijfveer van Peeters om de inleiding te schrijven, was dat hij het debat wil aangaan en de controverse daarbij niet schuwt. Om diezelfde reden heb ik het boek grondig doorgenomen, inclusief zijn zwakkere kanten. Ik wilde eindelijk weten hoe Ide en zijn partij – die de volledige splitsing van de gezondheidszorg nastreeft – de toekomst ervan voor Vlaanderen ziet. Laat me meteen een domper op de vreugde zetten: een concreet en uitvoerbaar plan heb ik in dit boek niet gevonden.

Ide werkt zelfs de klassieke politieke hoofdthema’s nauwelijks verder uit. Behoudens wat slogans vind je weinig over concreet inzetten op preventie en eerstelijn, de manier om de verkregen autonomie feitelijk te organiseren, hoe men met geld en beslissingsmacht zal omgaan, enz.
Dit nochtans noodzakelijke huiswerk is dus verre van volledig, indien men ooit tot echt een goed functionerende gezondheidszorg wil komen. Het boek maakt – spijtig genoeg – ook geen opening om een diepgaand inhoudelijk debat aan te gaan over de manier waarop de Vlaamse (gemeentelijke? provinciale? Belgische? Europese?) gezondheidszorg optimaal georganiseerd kan worden.

Drijfveer tot splitsen: geld en beleid
De drijfveer van Louis Ide om de gezondheidszorg maximaal te splitsen lijkt – na het lezen van het boek – ook ongezonder dan ooit. Hij ziet België als een blok aan het been en het RIZIV als de draaischijf van het federale potverteren. Is het gezond om een dergelijk onderwerp door die zeer eenzijdige, gepolariseerde bril te bekijken? Een bril die alleen de contrasten zichtbaar laat op vlak van uitgaven en bestedingscultuur tussen Vlamingen en Franstaligen (met zelfs nauwelijks enig onderscheid tussen Brussel en Wallonië). De vraagt of dat wel de juiste bril is, of dat wel de juiste bril is, stelt Peeters ook in zijn inleiding. En hij heeft gelijk.
Er is meer dan geld en politiek beleid nodig om een goede gezondheidszorg te bouwen. Lieven Annemans zei ooit: “Het doel van gezondheidszorg is gezondheid te produceren en niet alleen te besparen”. Zijn terechte onderliggende gedacht was: gezondheidszorg moet focussen op de gezondheid van patiënten, niet alleen op geld en macht. En toch hamert de auteur er steeds weer op dat we beleid en geld onlosmakelijk aan elkaar hangen. Hoe verder je leest, hoe meer het duidelijk wordt dat het ook alleen maar hierover zal gaan.

Personen kiezen
Let wel: Ide gaat wel uit van een terecht premis, namelijk dat de gezondheidszorg een persoonsgebonden materie hoort te zijn, die dus communautair (en niet regionaal) moet aangepakt worden. Het is de persoon die moet kiezen in welk systeem hij stapt. Alleen stel ik me de vraag of je de systemen daarom uit elkaar moet trekken (in een Vlaams en Franstalig deel), dan wel of je binnen een federale ziekteverzekering de diversiteit niet eerder moet aanmoedigen.

Is er bezuiden de taalgrens alleen kommer en kwel?
De auteur laat geen kans onbenut om de Frantaligen of de federale autoriteiten met zowat alle zonden van Israël te bedekken. Zou het echt zo zijn, dat we in Vlaanderen alles beter kunnen en dat de rest van België nooit niets goed doet? Verschillende culturen en (soms fundamentele) nuances in de medische opleiding leiden uiteraard tot verschillende expressies van de zorg en de medische beroepsuitoefening; maar wil dat per se zeggen dat de federale of Franstalige aanpak op niets trekt?
Wat nog erger is, is dat er geen poging wordt ondernomen om te analyseren of de verschillen (hoofdzakelijk in uitgaven) die Ide aan de kaak stelt al dan niet gerechtvaardigd zijn, noch waarom ze niet gerechtvaardigd zouden kunnen zijn.
Ik ben ervan overtuigd dat je steeds van elkaar kan leren. Dat je in het slechtste geval – indien Ide ondanks alles toch gelijk zou hebben – ook van minder goede voorbeelden kan leren. Maar ook dat we in vele gevallen ook in Vlaanderen van de aanpak elders kunnen leren en beter worden.

Probleemgericht of oplossingsgericht
De meest fundamentele vraag die ik me stelde na het lezen van dit boek, gaat over de manier waarop je de toekomst van de gezondheidszorg moet bekijken.
Doe je dat via de probleemgerichte aanpak, zoals Ide doet, dan focus je vooral op de dingen die je vindt dat fout gaan. Je analyseert waarom ze fout zijn (wat dus overigens vaak ontbreekt in het boek) en tracht een beter alternatief te vinden.
Persoonlijk hoop ik stilletjes dat Ide, zijn partij of de rest van de politiek ooit de andere weg gaat vinden: de oplossingsgerichte aanpak.
Daarin vertrek je niet van wat fout gaat, maar definieer je eerst wat je globaal wil bereiken. Vervolgens zoek je naar je sterke punten, teneinde ze te beveiligen en – zo mogelijk – te versterken. En tenslotte zoek je goede voorbeelden van oplossingen voor de dingen die dan nog ontbreken, hier of elders en desnoods vanuit andere sectoren. Die laatste aanpak miste ik dus ongelooflijk sterk in Ide’s boek.
Volgende keer beter?

Dirk Broeckx – 14 augustus 2012

Lof der Gezondheid – Louis Ide
© 2012 Pelckmans Uitgeverij
ISBN 978 90 289 6593 5
www.lofdergezondheid.be
www.louiside.be