Tien jaar Evidence Based medicine. Dat moest gevierd worden, dacht men bij CEBAM. Het resultaat: een zeer professioneel programma in de hypermoderne ‘Square’ onder de Kunstberg (Beaux Arts). Een programma volgepropt met inspirerende buitenlandse experts en interpellerende workshops, waar de deelnemers ook uit hun pijp mochten komen.

Heilige huisjes van de wetenschappelijke literatuur werden genadeloos gesloopt en kranke manieren om cijfers en statistiek voor het eigenbelang te verdraaien werden in hun blootje gezet. Maar telkens werd ook een constructief alternatief aangereikt, zoals het ook hoort!

Heilige huisjes flink door elkaar geschud
Richard Smith opende sterk. Hij is een oud-redacteur en chief-executive van BMJ, die het feest opende met een snijdende (zelf)kritiek over de wereld van wetenschappelijke tijdschriften en publicaties van onderzoek. Alle misstanden in ‘de literatuur’ werden tot op het bot uitgebeend. En ook de ‘spreuk van de dag’ kwam voor wat mij betreft uit deze presentatie:

‘Words on paper don’t change behaviour’

Open en samen gaat beter en sneller
Als toekomstbeeld pleitte Smith voor een veralgemeende ‘open publicatie’ benadering, waarbij alle onderzoeksresultaten sneller, altijd en voor iedereen toegankelijk zouden moeten worden.

Dus ging ik meteen kijken op PLOS-One dat als voorbeeld werd vooruitgeschoven. Het zet inderdaad een venster open naar een heel andere toekomst voor wetenschappelijke publicaties. De gepubliceerde artikels lijken uit een kruising te komen van de Doos van Pandora met de Hoorn des Overvloeds. Het is ook een community waarop onderzoekers elkaars werk bekijken, keuren en bijsturen. Zo rondde men per toeval in de loop van dit weekend juist een proces af, waarbij iedereen kon bijdragen om een ‘standaard’ te ontwikkelen voor het beoordelen van de ‘openheid’ van tijdschriften en andere publicatiebronnen.

Bekijk het document in wording.

Hoe statistiek de waarheid plooit
Een tweede spreker die bijbleef, is Wolfgang Gassmaier, een expert in onderzoek naar de manier mensen beslissingen nemen (voor de geïnteresseerden: zie vroegere boekbesprekingen op deze blog o.m. Hoe Mensen Keuzes Maken en Risk).

Gassmaier toonde aan hoe en waarom statistische cijfers verkeerd voorgesteld en/of begrepen worden. Dat gebeurt vooral wanneer het gaat over het omschrijven van risico’s (prevalenties, morbiditeit en mortaliteit).

De oplossing is meer ‘risk litteracy’. Al tijdens de middelbare school zou rekenkunde en statistiek beter moeten worden aangeleerd, zodat men de basisprincipes beter zou kunnen bevatten. Leren hoe je cijfers, verhoudingen en kansberekeningen eerlijk, begrijpbaar en vooral ‘correct’ voorstelt is daarbij essentieel. Het lijkt me dat een dergelijke training ook tot het basispakket van elke journalist zou moeten behoren.

Gassmaier pleitte voor het systematisch hanteren van vier eenvoudige vuistregels. Laten we het meteen ‘hand on’ leren: telkens geef ik er een voorbeeldje bij ‘om aan te voelen’ hoe zinvol de aanbeveling wel is.

(1) stel resultaten nooit voor in de vorm van ‘overlevingspercentage’ maar van ‘mortaliteitsrisico’; (vermijd het Lead Time Bias) (2) toon absolute cijfers over risico’s in plaats van relatieve (%) cijfers; (ziehier uitleg op maat voor de patiënt) (3) gebruik dus ook liever ‘natuurlijke frequenties’ (eventueel voorgesteld in de vorm van een beslisboom met de absolute cijfers van de populaties), eerder dan procentuele waarschijnlijkheidscijfers; (Zie illustratie hiernaast) (4) toon gegevens indien mogelijk grafisch (bvb. met reeksen van bolletjes of menselijke figuurtjes), eerder dan in cijfers. (voor een mooi voorbeeld klik HIER) Wil je wat achtergrond over deze vier nuttige aanbevelingen, klik dan HIER voor het volledige artikel met de voorbeelden uit de presentatie.

 Dirk BROECKX -- 7 oktober 2012