In een heldere, zeer begrijpelijk geïllustreerde en bondige ‘databrief’ gaf de Amerikaanse CDC (Centre of Disease Control) eind juli een ontnuchterend beeld van de trends inzake chronische aandoeningen over de afgelopen tien jaar. Hoewel het cijfers zijn uit de VS, drukt dit rapport ons met de neus op de feiten die hier alleszins gelijkaardig zijn. De vergrijzing en de ongezonde effecten van de welvaart liggen aan beide zijden van de Atlantische Oceaan aan de basis van deze trends.

Terwijl we chronische aandoeningen (elk apart) steeds beter onder controle kunnen houden, wordt de gezondheidszorg overspoeld door patiënten met een combinatie van twee of meer chronische ziekten.

Onder de armoedegrens heeft in die cohorte 33% twee of meer chronische aandoeningen. Wie echter een inkomen heeft van meer dan 4 x de armoedegrens doet het vel beter, namelijk ‘slechts’ 15% (dus ruim de helft minder).

De drie meest voorkomende combinaties van de negen onderzochte chronische aandoeningen zijn hypertensie en diabetes, hypertensie en hartziekten en hypertensie en kanker. Als er dus één chronische aandoening is die extra (preventie) aandacht zou moeten krijgen, dan is dat wel hoge bloeddruk.

Deze korte en zeer leesbare studie verdient even aandacht en zou iedereen in de gezondheidszorg aan het denken en werken moeten zetten:

1. Chronische aandoeningen komen steeds minder ‘alleen’. Dat wil ook zeggen dat steeds meer complexere behandelingen zullen nodig zijn, met steeds meer comorbiditeit en dus ook steeds meer interacties tussen de diverse behandelingen.
2. Als je een actieplan opstelt, focus dan eerst op die (beperkte) reeks chronische aandoeningen, zowel op vlak van preventie als voor het efficiënter organiseren van de zorg.
3. Verhoog de ‘prioriteit’ van hypertensie in dergelijke programma’s.
4. Focus zeker op de babyboomers (65+), maar verlies de jongere cohorte (45-64) vooral niet uit het oog. Zij zijn de volgende, nog hogere, vloedgolf die de zorgsector gaat overspoelen en verdienen dus bijzondere aandacht, vooral bij preventieprogramma’s
5. Focus op de lagere inkomenscategorieën (zowel voor preventie als voor verzorging), maar onthoud ook dat de kostprijs altijd een reden kan zijn waarom men verzorging uitstelt of achterwege laat.

Wat we uit deze cijfers alleszins moeten onthouden, is dat de betrokken negen chronische aandoeningen heuse ‘epidemieën’ zijn, die eigenlijk razendsnel uitbreiding aan het nemen zijn. In die zin wordt de combinatie van deze chronische aandoeningen heel snel een acuut probleem.
Voor de overheid zijn het heuse kopbrekers, omwille van de betaalbaarheid van de gezondheidszorg. Maar ook de zorgverstrekkers moeten er zich bewust van worden dat die groeiende groep complexe zieken een opportuniteit vormen (= een groeiende gezondheidsmarkt), maar ook een bedreiging, omdat we handen en geld te kort gaan komen om al die patiënten goed op te vangen.
Meer preventie, maar ook meer empowerment en betrokkenheid van de patiënten zijn noodzakelijk: voor preventie (veel hangt immers af van levensstijl en voeding), zowel als voor verzorging (zelfmonitoring en compliance). Gezondheid is gedrag.

Dirk Broeckx – 7 augustus 2012

Beste Dirk,
bedankt voor dit interessante rapport. De situatie is inderdaad zeer ernstig, maar toch nog twee kanttekeningen die de auteurs aanhalen maar niet in uw commentaren staan:

• De metingen zijn op basis van door artsen bevestigde diagnose. 10 jaar geleden was er veel meer onderdiagnose dan nu. Een deel van de stijging is dus te verklaren door betere diagnose.
• Door de gedaalde fataliteit van vele ziekten (hartziekte, diverse types van kanker) blijven er dus meer mensen in leven met chronische ziekten. Ook dit is een belangrijke reden van de stijging.

Het is dus niet correct deze stijging integraal toe te schrijven aan de ongezonde effecten van de welvaart.
Beste groeten
Lieven Annemans

Als eerste oorzaak vermeldde ik inderdaad "De vergrijzing" (vóór de effecten van de welvaart), waarmee ik -- zoals jij terecht stelt -- bedoelde dat we bij het ouder te worden vaak eerst een stukje langer gezond oud worden, om vervolgens meer chronische aandoeningen te krijgen. Dirk

Summary

These findings demonstrate the widespread rise in the prevalence of two or more of nine selected chronic conditions over a 10-year period. The most common combinations of chronic conditions—hypertension and diabetes, hypertension and heart disease, and hypertension and cancer - increased during this time. Between 1999–2000 and 2009–2010, adults aged 45–64 with two or more chronic conditions had increasing difficulty obtaining needed medical care and prescription drugs because of cost.

Growth in the prevalence of MCC was driven primarily by increases in three of the nine individual conditions. During this 10-year period, prevalence of hypertension increased from 35% to 41%, diabetes from 10% to 15%, and cancer from 9% to 11%, among those aged 45 and over. A limitation of this report is that it includes only respondent-reported information of a physician diagnosis; thus, estimates may be understated because they do not include undiagnosed chronic conditions.

Increases in the prevalence of MCC may be due to a rise in new cases (incidence) or longer duration with chronic conditions. The prevalence of obesity—a risk factor for certain types of heart disease and cancer, hypertension, stroke, and diabetes—increased in the United States over the past 30 years, but has leveled off in recent years (7–9). Advances in medical treatments and drugs are contributing to increased survival for persons with some chronic conditions. During this 10-year period, death rates for heart disease, cancer, and stroke declined (9). In recent years, the percentage of Americans who were aware of their hypertension, and the use of hypertension medications, has increased (8).

The rising prevalence of MCC has implications for the financing and delivery of health care. Persons with MCC are more likely to be hospitalized, fill more prescriptions and have higher annual prescription drug costs, and have more physician visits (3). Out-of-pocket spending is higher for persons with multiple chronic conditions and has increased in recent years (5).

Chronic disease, and combinations of chronic diseases, affects individuals to varying degrees and may impact an individual's life in different ways. The increasing prevalence of MCC presents a complex challenge to the U.S. health care system, both in terms of quality of life and expenditures for an aging population.