Twee jaar na de lancering van de website Thuisarts.nl is het aantal raadplegingen bij de huisarts in Nederland met 12 procent gedaald. Ongeveer 675.000 huisartsbezoeken minder per maand. De website bestaat inmiddels vier jaar en publiceert patiëntvriendelijke informatiefiches rond meer dan 600 medische problemen. Ruim 1,6 miljoen unieke bezoekers per maand vinden er – netjes gestructureerd en vlot leesbaar – de Nederlandse wetenschappelijke huisartsenrichtlijnen.

Heeft je kind bijvoorbeeld bof of sukkel je (als vrouw) met een blaasontsteking, dan vind je op Thuisarts.nl solide en helder geformuleerde info over het probleem en mogelijke oplossingen:

https://www.thuisarts.nl/bof/mijn-kind-heeft-bof

https://www.thuisarts.nl/blaasontsteking/ik-heb-blaasontsteking-vrouw

Het Leids Universitair Medisch Centrum  onderzocht het fenomeen, samen met het Nederlands Huisartsen Genootschap en publiceerde de bevindingen in het BMJ (KLIK HIER voor het artikel).

De real life data van een zeer representatieve populatie, verzameld over een periode van zes jaar, illustreren duidelijk de link tussen het dalend aantal consultaties bij de huisarts en het stijgend aantal raadplegen van de website.

Pittig detail: volgens de Nederlandse privacywetgeving is de consent van patiënten niet nodig bij het gebruik van dergelijke (geanonimiseerde) gegevens en men behoeft zelfs geen akkoord van een ethisch comité.

• Men bekeek gegevens van ruim 200 artsen die de reden van bezoek coderen volgens ICPC. Hun gegevens over de drie jaar voor de lancering van Thuisarts.nl en de drie jaar erna, tonen een daling met 12% voor aandoeningen zoals herpes zoster, lage rugpijn, blaasontsteking bij vrouwen, constipatie, sinusitis, diarree en irritable bowel syndrome.
  Naarmate de website meer werd bezocht (groene lijn in eerste afbeelding), daalde het aantal artsenbezoeken.

bron illustraties  = BMJ artikel

• Voor medische problemen waarvoor de website geen informatie verschaft, zag men echter geen verschil (cf. onderaan tweede illustratie).
• Zowel voor chronische aandoeningen als in geval van acute problemen, vond men een gelijkaardig dalend aantal raadplegingen.
• Het aantal korte raadplegingen en telefonische vragen nam af, maar het aantal lange consultaties steeg. Op basis van de adviezen van de website deden patiënten dus meer aan zelfzorg bij eenvoudige klachten, terwijl de artsen relatief meer zwaardere problemen over de vloer kregen.
• Analyse per leeftijd, geslacht en socio-economische status wees anderzijds uit dat ook ouderen en mensen uit de lagere socio-economische groepen minder de arts raadpleegden. Deze “minder evidente” populaties gebruiken dus eveneens de website.
• Alleen voor de jongste cohorte (0-16 jaar) vond men geen verschil, wat aantoont dat de ouders bij ziekte van hun kinderen nog steeds liefst persoonlijk  de arts om hulp vragen.

Het artikel concludeert o.m.

• e-Health can be effective to improve self-management and reduce healthcare usage in times of increasing healthcare costs;
• by providing evidence-based online health information, healthcare usage can be affected;
• the reduction of consultations for non-life-threatening conditions in primary care is beneficial and stimulates self-management of patients;
• (the use of the website) could improve efficiency of communication during consultations, because patients are better informed

Health litteracy en Patient Empowerment
Dit is de eerste grootschalige studie die duidelijk aantoont dat we er alle belang bij hebben om een “holistische” internetstrategie uit te bouwen voor gezondheidszorg. Die begint met het aanbieden van wetenschappelijk onderbouwde, vlot leesbare en bereikbare informatie. Want informatie opzoeken is sowieso de eerste behoefte van consumenten bij het gebruik van internet.

Het internet dus reduceren tot “de apotheek online” is fout. Zich blind staren op fenomenen zoals MediMarket of alleen denken aan het verkopen van producten via het web (en vervolgens de kop in het zand steken uit schrik hiervoor) is niet verstandig.

Patiënten zullen de macht steeds meer naar zich toe trekken, omdat ze hoe dan ook informatie gaan zoeken (googelen). Zelf betrouwbare bronnen aanreiken is dus een must, ook (en zeker) indien dit leidt tot meer mondige, zelfredzame patiënten.

Dat ouderen en sociaal minder begoeden het internet ook gevonden hebben en dat men voor de allerjongsten geen risico’s neemt (en toch naar de arts gaat), is positief.

Drijfzand
Het onderzoek wijst op een fundamentele gedragsverandering in de gezondheidszorg onder invloed van het internet, vergelijkbaar met fenomenen als Uber of AirBNB.
Je kan er tegen zijn of ze verafschuwen, maar je zal ze niet kunnen ontlopen.

Ons huidig business model maakt zorgverstrekkers rechtstreeks afhankelijk van het aantal raadplegingen (bij de arts) of afleveringen van geneesmiddelen verpakkingen (bij de apotheker). Het grootste deel van het inkomen is dus kwetsbaar voor fenomenen zoals “meer zelfzorg op basis van goede patiënteninformatie”.

Het inkomen van de meeste Belgische zorgverstrekkers staat op drijfzand, wanneer we het de volgende jaren nog verder laten afhangen van het aantal prestaties of doosjes geneesmiddelen dat we afleveren. Het is daarenboven waarschijnlijk de belangrijkste reden waarom we talmen om goede informatiebronnen massaal te prometen, naar voorbeeld van Thuisarts.nl (of BetrouwbareBron.nl).

Efficiëntie
In tijden van budgettaire krapte moeten we vooral mikken op efficiëntie. Meer zelfzorg en preventie, via meer health litteracy, zorgen ervoor dat patiënten met niet-levensbedreigende klachten hun plan kunnen trekken, zodat artsen tijd krijgen om zich met ernstige dingen bezig te houden.

Die bocht maken, veronderstelt dat je het business model ombuigt en dat de vergoedingsmassa mee verschoven wordt. Want Nederlandse artsen werken niet minder, sinds die website bestaat; ze werken wel anders. En dus moeten ze niet minder betaald worden; wel anders.

Nadenken over de mogelijkheden die het internet biedt om ons hele zorgbestel te hertekenen en meteen ook nadenken hoe we in die nieuwe context fair vergoed kunnen worden voor veranderde taken, is een top prioriteit. Zijn we er wel genoeg mee bezig?

Dirk Broeckx – 16 november 2016